Tote bag Simone de Beauvoir

Beschrijving

Op je tas staat de openingstekst van het tweede deel van le deuxième sexe (de tweede sekse, 1949). De tekst spreekt tot de verbeelding als een feministische slogan. Want een vrouw, dat ben je niet, je wordt tot vrouw gemaakt. Zo is de tekst van De Beauvoir vertaald in het Nederlands en zo lezen we tekst meestal. Wat de vrouw tot vrouw maakt? Dat kunnen concrete dingen zijn als glazen plafonds en ideeën over de positie van de vrouw. De man is er om te werken en belangrijke dingen te doen. De vrouw is er om te koken en schoon te maken. Zo wordt de vrouw gemaakt tot ‘de tweede sekse’. Achter de man en voor de homoseksueel, in Frankrijk aangeduid als ‘de derde sekse’. Toch is het belangrijk om dat ‘gemaakt worden’ wat beter te gaan begrijpen. Er staat niet gemaakt worden. Er staat ‘worden’ zoals het ook in de Engelse vertaling luidt ‘one becomes a woman’. Hoe kunnen we dat worden begrijpen?

Belangrijk voor De Beauvoir is dat het worden van de vrouw in onze taal zit. In begrippen als ‘homme’ (in het Frans mens én man) in de grote culture verhalen zoals het Christendom (God is man en vader) en de maatschappelijke mythes zoals ‘de goede moeder mythe’.

Het ongemakkelijke probleem dat De Beauvoir aan de orde stelt is de rol van de vrouw zelf in dit wordingsproces. Het is de vrouw zelf die vrouwen-mythes omarmt en boeketromannetjes leest. De vrouw lijdt volgens De Beauvoir aan wat de existentialisten van die tijd mauvaise foi(kwade trouw) noemden. De kwade trouw is dat je wegloopt voor wat je eigenlijk kunt worden. Je geeft jezelf graag over aan beelden en structuren die buiten je zelf en je eigenlijk verantwoordelijkheden liggen.

Als vrouw leef je de mannenmythe waarin de vrouw verschijnt als hoer en engel. Moeder en minnares. De vrouw geeft zich volgens De Beauvoir al te makkelijk en graag aan dit soort mythes over. Dat is niet persé typisch vrouwelijk. Het is eigen aan ons, de mens. We hebben de mond vol van vrijheid, maar uiteindelijk onderwerpen we ons graag aan structuren en autoriteiten buiten ons zelf. Vrijheid is ongemakkelijk en moeilijk, dat is de boodschap van De Beauvoir.

Daarmee is niet gezegd dat we het vrij worden volledig in eigen hand hebben. Het dieper liggende probleem is dat we als mannen én vrouwen een volledig mannelijke betekeniswereld ademen. Het beeld van de vrouw ligt in de taal en de taal blijft het voor ons herhalen, om een beeld van Wittgenstein te gebruiken.

De uiteindelijke bevrijding zal een co-creatie moeten zijn van vrouw en maatschappij. De vrouw zal de moed tot vrijheid op zich moeten nemen en de maatschappij zal onderweg moeten naar een herwaardering van haar (talige) grondslagen om daarin het mannelijke privilege bloot te leggen en om te vormen. Dat is het ‘radicaal feminisme’ dat De Beauvoir voor ogen had en dat we als samenleving nog altijd nodig lijken te hebben.

Meer weten? Beluister hieronder onze podcast